Donderdagochtend schreven de kranten over een mogelijke kabinetsbreuk. De onderhandelingen in het Catshuis over extra bezuinigingen (het Catshuisberaad of de Catshuisbesprekingen) waren in een patstelling beland. Geert Wilders had eisen op tafel gegooid waar VVD en CDA niet mee eens konden zijn.
Bezuinigen op ontwikkelingshulp, een referendum over de euro en de gulden – Wilders maakte er een breekpunt van. Prompt kwamen daar de politieke analyses. Wat zou een volgende stap zijn in het Torentje?
Wilders zou het meeste baat hebben gehad bij een ‘herformatie’, waarbij de PVV als gedoogpartner wordt ingewisseld door bijvoorbeeld de PvdA. Dat zou niet eens een onwaarschijnlijke keuze zijn. Wilders kan geen parlementaire meerderheid meer leveren (hij levert ‘nog maar’ 23 zetels, waarmee de gedoogcoalitie op 75 zetels uit komt), en de Limburger heeft onbespreekbare eisen. Daarbij is de PvdA bereid om ook mee te praten over Europa. En de PvdA heeft meer zetels – mocht een dissident de fractie verlaten, staat niet gelijk het kabinet op springen.
Voor Wilders zou deze oplossing mooi zijn. Het bewijs dat de Haagse kliek hem niet moet, en hem graag inwisselt voor een andere partij. Dat levert Wilders flink wat kruit op voor de verkiezingscampagne.
VVD zit niet te springen op nieuwe verkiezingen. De partij levert sinds decennia weer een premier, en dat willen de liberalen tot een goed einde brengen. Dus liever een herformatie dan een stembusgang. Mocht het toch tot verkiezingen komen, dan rekent de VVD echter wel op de premierbonus – de partij die tijdens de verkiezingen de premier levert, wordt doorgaans opnieuw de grootste partij.
De christendemocraten zitten het minst te wachten op verkiezingen en lijken het meeste baat te hebben bij het behouden van de huidige constructie. De partij staat slecht in de peilingen en heeft geen leider.
Nieuwe verkiezingen levert vertraging op. Eerst de campagne, dan formeren – geen tijd om daadkrachtig op te treden. Terwijl dat juist nu nodig is.
Misschien dat het CDA daarom door de knieën is gegaan voor het korten op ontwikkelingshulp. Liever bezuinigen op “Afrika” dan een vleugellamme overheid.
En zo moddert het kabinet-Rutte/Verhagen voort. Wat vandaag een breekpunt is, is morgen een paragraaf in het compromisakkoord. Wie vandaag een helder standpunt verkondigt, draait morgen honderdtachtig graden bij. Wie vandaag zijn rug recht houdt, gaat morgen door de knieën.