Barack in Berlijn

De Amerikaanse president Barack Obama heeft een aantal dagen doorgebracht in Berlijn. Vijf jaar geleden was hij ook in de hoofdstad van Duitsland, maar toen was Obama nog senator en presidentskandidaat. Nu is Obama wat grijzer, en hoeft hij zich niet meer druk te maken over een eventuele herverkiezing.

Natuurlijk wordt een link gelegd met Obama’s illustere voorgangers. John F. Kennedy sprak de legendarische woorden uit: “Ich bin ein Berliner.” De oude B-acteur Ronald Reagan sprak Gorbatsjov toe: “Tear down this wall.” Bill Clinton sprak: “Nichts wird uns aufhalten. Alles ist möglich. Berlin ist frei. Berlin is free.”

En nu voegen we daar Barack Obama aan toe. “Vielen dank.”

Nee, heel erg inspirerend was Obama niet in Berlijn. Het was ook niet zozeer zijn toespraak of zijn Duits, dat me opviel bij het bezoek van Obama aan de Brandenburger Tor. Iets heel anders was plotseling heel duidelijk. Dat was Obama’s veiligheid.

President Obama deed aan het begin van zijn speech zijn jasje uit. Natuurlijk, het was een warme dag. Ook in Duitsland. Om zijn daad kracht bij te zetten, vertelde Obama dat hij zijn jasje uit deed. Want dat stond informeel, en zo gaan bevriende staten met elkaar om.

Informeel.

Maar Obama hield zijn toespraak wel vanuit een glazen kooi. Over informeel gesproken. Ik vind dat op zijn minst het vermelden waard. Want dat een president van een bevriende staat het volk toespreekt vanuit een glazen kooi, geeft aan dat zijn veiligheid niet gegarandeerd kan worden.

Dat is opmerkelijk, zeker als je dit afzet tegen bijvoorbeeld Kennedy of Reagan. Beide oud-presidenten spraken in Berlijn, de verdeelde stad. Een frontlinie in de Koude Oorlog. Een stad die alles vertegenwoordigde waar de spanningen van dat moment over gingen.

Maar zowel Kennedy als Reagan kregen geen glas om zich heen. Zij waren vogelvrij in hun bewegingsvrijheid. In een verdeeld Berlijn, en een gespannen verhouding tussen Oost en West.

Nu die Koude Oorlog voorbij is, zou je denken dat de bevriende staatshoofden daadwerkelijk vrijheid zouden hebben. Zeker in Berlijn, het symbool van het IJzeren Gordijn en De Muur. Maar juist in deze vrije stad, los van alle onrust en verdeeldheid, moet Obama de Duitsers vanuit een kooi toespreken.

Nee, informeel is het niet.
Sinds de Wende is veel veranderd. Maar beweging kan ook achteruitgang zijn.